Της δημοσιογράφου, Χριστίνας Κάσια
Πολυξένη Λοϊζιάς, Λουκία Νικολαΐδου. Δύο γυναίκες από δύο διαφορετικές τέχνες, με διαφορετικές ιστορίες μα ίδια μάχη. Και οι δύο πάλεψαν και διεκδίκησαν αυτό που σήμερα θεωρούμε δεδομένο, που θεωρούμε…λογικό. Βρήκαν δρόμους ερμητικά κλειστούς, τους όργωσαν και φύτεψαν τον σπόρο…της ισότητας…μα σήμερα, οι ιστορίες τους, τα ονόματά τους μένουν στην αφάνεια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ημέρα Γυναίκας: “Οραματιζόμαστε ένα μέλλον που η ισότητα δεν θα είναι ζητούμενο”
Η Ραφαέλα Μιλτιάδους σε μια κατάθεση ψυχής ανήμερα της Ημέρας της Γυναίκας
Πολυξένη Λοϊζιάς, η πρώτη φεμινίστρια
Πολυξένη Λοϊζιάς. Η πρώτη Κύπρια φεμινίστρια και λογοτέχνης.
Θα γεννηθεί το 1855 στη Λεμεσό, θα σπουδάσει σε Αθήνα, Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη. Εκεί θα γνωρίσει τις πρωτοπόρες του ελλαδικού γυναικείου φεμινιστικού κινήματος, τη Σαπφώ Λεοντιάς και την Καλλιρρόη Παρρέν, πλάι στις οποίες θα γεννηθεί η λαχτάρα για διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Μαζί θα θέσουν τις βάσεις για τη γυναικεία χειραφέτηση και επαναπροσδιορισμό της θέσης της γυναίκας στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.
1878. Αγγλοκρατία. Η Πολυξένη Λοϊζιάς επιστρέφει στην Κύπρο και αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου της Λεμεσού για τα επόμενα 35 ολόκληρα χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια θα πρωτοπορεί, θα διδάσκει κορίτσια πέρα από τα στοιχειώδη και θα δημιουργεί ένα εκκολαπτήριο σκεπτόμενων γυναικών.
Θα εισάγει για πρώτη φορά τη γυναικεία άθληση στα σχολεία και θα ιδρύσει το «Παλλάδιον», το πρώτο γυναικείο γυμναστήριο.
1890. Θα εκδώσει το δραματικό ειδύλλιο «Η Δούλη Κύπρος» και θα γίνει η πρώτη Κύπρια θεατρική συγγραφέας.
Το 1897 θα ιδρύσει την «Ένωση Ελληνίδων», το πρώτο γυναικείο σωματείο, ενώ από το 1912 μέχρι το 1920 θα εκδίδει το πρώτο γυναικείο περιοδικό, την «Κυπριακή Κυψέλη» μέσω του οποίου θα διεκδικεί ίσα δικαιώματα, δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα στην ίση αμοιβή.
Η Πολυξένη Λοϊζιάς, θα φύγει από τη ζωή το 1936, μα σε όλη της τη ζωή θα τολμά, θα εκφράζει ριζοσπαστικές για την εποχή απόψεις και θα αφήνει σε κάθε βήμα της τον σπόρο της γυναικείας ενδυνάμωσης.
Λουκία Νικολαΐδου, η πρώτη γυναίκα ζωγράφος στην Κύπρο
Άβατος ήταν και ο δρόμος των εικαστικών για τις γυναίκες και έτσι παρέμεινε μέχρι τη δεκαετία του ’30, όταν η Λουκία Νικολαΐδου, με όπλο το πινέλο της θα σπάσει τα στερεότυπα της εποχής και τον ανδροκρατούμενο χώρο της τέχνης και θα γίνει η πρώτη Κύπρια ζωγράφος.
Θα γεννηθεί το 1909 στη Λεμεσό από εύπορη οικογένεια. Θα πάρει την ασυνήθιστη για την εποχή απόφαση όχι μόνο να σπουδάσει αλλά να πάει στο εξωτερικό για σπουδές, στο Παρίσι.
Στα έργα της εξερευνά τη γυναίκα, επικεντρώνεται στο γυναικείο σώμα και τη σεξουαλικότητα. Οι μορφές που απεικονίζουν είναι εκ δια μέτρου αντίθετες με τις παραδοσιακές γυναίκες, είναι γυναίκες μορφωμένες, προοδευτικές, απελευθερωμένες.
Προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια τον ψυχικό κόσμο των γυναικών, δίνοντας μεγάλη έμφαση στα μάτια, όπως και στο χαρακτηριστικό της έργο «Θυγατέρες του Θεού».
Θα επιστρέψει στην Κύπρο το 1933 και το 1934 θα παρουσιάσει την πρώτη της έκθεση σε Λεμεσό και Λευκωσία, με τις σύγχρονες τάσεις της να απορρίπτονται από το κοινό. Θα διοργανώσει άλλες δύο εκθέσεις τα επόμενα χρόνια, αρκετές για να την κάνουν να πάρει την απόφαση να μεταναστεύσει και πάλι, στο Λονδίνο αυτή τη φορά, όπως και άλλες αυτοεξόριστες Κύπριες καλλιτέχνιδες που αναζητούσαν έναν χώρο έκφρασης χωρίς τα εμπόδια της πατριαρχίας.
Η Λουκία Νικολαΐδου θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή της στο Λονδίνο, όπου θα πεθάνει το 1994 χωρίς να λάβει όσο ήταν εν ζωή την αναγνώριση από τη χώρα της.
Τον πρωτοποριακό ρόλο της Λουκίας Νικολαΐδου αποκατέστησε μια άλλη γυναίκα, η ιστορικός τέχνης Ελένη Νικήτα το 1992, όταν επανέφερε τα έργα της στο προσκήνιο και υπενθύμισε πως η Λουκία Νικολαΐδου ήταν η γυναίκα που άνοιξε το δρόμο των εικαστικών για τις γυναίκες στην Κύπρο.
Αυτοπροσωπογραφία της Λουκίας Νικολαΐδου (1940)
