Γράφει ο Αντρέας Χατζηκυπριανού
Σχολικός Ψυχολόγος, Υποψήφιος Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας, Ειδικός Επιστήμονας, Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης
Έχει περάσει κάτι περισσότερο από ένας χρόνος σε μια ατελείωτη διαδρομή που όλοι αναρωτιόμαστε, ‘‘Πόσο ακόμα; Πότε θα φτάσουμε τελικά στο τέλος; Και εάν φτάσουμε, Πόσο ίδιοι θα είμαστε μετά από αυτή την πανδημία;’’
Συνοψίζοντας και ερμηνεύοντας τις συμπεριφορές και τα συναισθήματα των ανθρώπων τον τελευταίο χρόνο γίνονται φανερές δυο κατευθύνσεις:
Θετική σκοπιά: Κάποιοι άνθρωποι έγιναν ψυχικά πιο ανθεκτικοί και τα περιοριστικά μέτρα ίσως δούλεψαν επικουρικά στην εσωτερική τους ισορροπία και ανάπτυξη. Το άγχος γι’ αυτούς μειώθηκε λόγω της παύσης των εξαντλητικών σύγχρονων ρυθμών και η αυτοφροντίδα παρουσιάστηκε ως αντιστάθμισμα. Βρήκαν χρόνο να έρθουν σε επαφή με τη φύση, να ασκηθούν, να προσέξουν την διατροφή τους, να διαβάσουν ένα βιβλίο αλλά και να ξεκινήσουν ένα χόμπι. Οικογένειες διέθεσαν περισσότερο χρόνο μαζί αξιοποιώντας την ευκαιρία να επικοινωνήσουν σε βάθος και να στηρίξουν ο ένας τον άλλο. Παράλληλα παρατηρήσαμε παιδιά να συσχετίζουν την οθόνη, όχι μόνο με διασκέδαση, αλλά και με την εκπαίδευση και την εκμάθηση γνώσεων, κάτι που μέχρι τώρα δεν ήταν σύνηθες.
Αρνητική σκοπιά: Όμως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, επιβαρύνθηκε έντονα ψυχολογικά, σωματικά και οικονομικά. Εξουθενώθηκε, βαρέθηκε, βίωσε έντονη μοναξιά, οικονομική εξαθλίωση, νόσησε, φοβήθηκε μην νοσήσει, ένιωσε έλλειψη ελευθερίας, έχασε αγαπημένους ανθρώπους και περιόρισε σημαντικές δραστηριότητες. Γι’ αυτούς ενέτεινε το άγχος και τις συναισθηματικές δυσκολίες. Η κατάθλιψη δυστυχώς είναι μια από τις βασικότερες συνέπειες αυτής της πανδημίας. Χώρες που μελετούν και έχουν μελετήσει την επίδραση του πρώτου και δεύτερου lockdown, έχουν διαπιστώσει τρεις φορές υψηλότερα συμπτώματα κατάθλιψης. Η μοναξιά που προκλήθηκε από την κοινωνική απομόνωση ή την έλλειψη νοήματος στη ζωή είναι μια άλλη σημαντική διάσταση της αρνητικής σκοπιάς. Σε διαγνωστικό επίπεδο ο κατάλογος των διαταραχών μπορεί να συνεχιστεί.
Το μέλλον τι επιφυλάσσει; Το συνεχόμενο ‘‘ανοιγόκλειμα’’ της κοινωνίας επιβάρυνε την ψυχολογική κούραση των ανθρώπων και ως αποτέλεσμα παρουσιάστηκε και η μείωση στη συμμόρφωση στα μέτρα. Μια μειονότητα ανθρώπων αναμένεται πως θα έχει επιμένοντα ψυχολογικά προβλήματα με το πέρας της πανδημίας. Είναι δύσκολο όμως να προβλεφθεί πόσα άτομα. Μια ματιά σε προηγούμενες επιδημίες και πανδημίες (για παράδειγμα, ιό Zika και τις πανδημίες της γρίπης των 1957, 1968 και 2009), δεν φανέρωσαν ισχυρές ενδείξεις μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στη ψυχολογική λειτουργία του γενικού πληθυσμού και οι άνθρωποι σε πολύ σύντομο διάστημα επέστρεψαν στην κανονικότητα. Φυσικά η πανδημία του Covid-19 διαφέρει από πολλές συνιστώσες. Με την πάροδο του χρόνου η Ιστορία θα μας αποκαλύψει σιγά σιγά το πόσες από αυτές τις προβλέψεις θα επαληθευτούν.
Ας κρατήσουμε γερά με την ελπίδα μιας ανώδυνα γρήγορης επιστροφής στην κανονικότητα.