Οι Καταιγίδες Σκόνης της Ερήμου (ΚΣΕ) είναι πλέον συχνό φαινόμενο για τις χώρες της Μεσογείου. Στη νοτιοανατολική Μεσόγειο μάλιστα έχουν γίνει πιο συχνές και πιο έντονες τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της αλλαγής χρήσης γης. Σ΄ αυτή τη γωνιά της Μεσογείου 10 – 15% των ημερών του χρόνου επηρεαζόμαστε από ΚΣΕ, ενώ τα περισσότερα επεισόδια παρατηρούνται μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου.
Έρευνες έχουν δείξει τη συσχέτιση μεταξύ των Καταιγίδων Σκόνης της Ερήμου και των αυξημένων θανάτων και εισαγωγών στο νοσοκομείο λόγω καρδιαγγειακών επιπλοκών, καθώς και λόγω έξαρσης των συμπτωμάτων των αναπνευστικών παθήσεων – όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Στον γενικό πληθυσμό, οι ΚΣΕ επίσης συνδέονται με αύξηση της χρήσης φαρμάκων, μεγαλύτερη συχνότητα επισκέψεων σε επαγγελματίες υγείας, απώλεια αίσθησης ευεξίας και αύξηση των απουσιών από την εργασία ή το σχολείο.
Πώς παραμερίζουμε τα σύννεφα;
Καθώς όπως φαίνεται οι Καταιγίδες Σκόνης της Ερήμου ήρθαν για να μείνουν, είναι πολύ σημαντικό να βρούμε τρόπους που να μας βοηθούν να μειώσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορούν να έχουν στην υγεία μας. Προς αυτή τη κατεύθυνση εργάστηκε και το έργο LIFE MEDEA, έχοντας λάβει συγχρηματοδότηση από το Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός του έργου αυτού ήταν η δημιουργία επιστημονικής τεκμηρίωσης και η υιοθέτηση στρατηγικού σχεδίου για τη μείωση των επιδράσεων στην υγεία από τα επεισόδια Καταιγίδων Σκόνης της Ερήμου στην Κύπρο και την υπόλοιπη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Συγκεκριμένα, το έργο LIFE MEDEA στόχευε στην πρώιμη πρόγνωση των επεισοδίων καταιγίδων σκόνης και την έγκαιρη ειδοποίηση του κοινού, αλλά και των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού – που περιλαμβάνουν παιδιά με άσθμα και ομάδες ασθενών με κολπική μαρμαρυγή.
Ταυτόχρονα, μέσω του έργου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ποιότητας αέρα σε κατοικίες και σε σχολικές αίθουσες κατά τη διάρκεια επεισοδίων καταιγίδων σκόνης, ενώ αξιολογήθηκε η εφαρμοσιμότητα και η αποτελεσματικότητα συγκεκριμένων οδηγιών και μέτρων για μείωση της έκθεσης στα αιωρούμενα σωματίδια. Οι οδηγίες περιλάμβαναν αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως: α) παραμονή στο σπίτι κατά τη διάρκεια της καταιγίδας σκόνης και αποφυγή φυσικής δραστηριότητας σε εξωτερικούς χώρους, β) κλειστά παράθυρα και πόρτες και γ) χρήση συσκευής καθαρισμού του αέρα εντός του σπιτιού και της αίθουσας διδασκαλίας.
Μέσα από τη παρακολούθηση της συμπεριφοράς μίας μεγάλης ομάδας ασθματικών παιδιών ηλικίας 6-11 χρονών (σε Ελλάδα και Κύπρο) τα οποία φορούσαν ρολόγια-αισθητήρες, διαφάνηκε ότι οι συνήθεις παροτρύνσεις των αρχών – μέσω των ΜΜΕ – προς τις ευάλωτες ομάδες και τον γενικό πληθυσμό δεν έχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα. Δηλαδή δεν επηρεάζουν σημαντικά τον χρόνο που τα παιδιά με άσθμα περνούν σε εξωτερικούς χώρους, ούτε το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας τους στους εξωτερικούς χώρους κατά τις μέρες που παρατηρούνται ΚΣΕ.
Αντίθετα, η χρήση γραπτών προτροπών, προτροπών σε μορφή γραφικών, αλλά και η αποστολή έγκαιρων προσωπικών ειδοποιήσεων μέσω έξυπνων κινητών και εφαρμογών είχαν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του χρόνου που τα παιδιά περνούσαν σε εξωτερικό χώρο, αλλά και τη μείωση της σωματικής δραστηριότητας τους γενικά. Τα αποτελέσματα που αφορούν την αλλαγή της συμπεριφοράς των ασθματικών παιδιών κατά τη διάρκεια των ΚΣΕ όταν λαμβάνουν έγκαιρες και προσωπικές ειδοποιήσεις έχουν δημοσιευθεί πρόσφατα στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Science of the Total Environment. Η σχετική δημοσίευση είναι προσβάσιμη εδώ.
Μερικές συμβουλές για τη προστασία μας
Για να υπάρχει πιθανότητα να αναστραφεί η αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των επεισοδίων ΚΣΕ χρειάζονται συντονισμένες προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο για τον έλεγχο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Παρ΄ όλα αυτά, μαθαίνοντας από το έργο LIFE MEDEA, διαπιστώνεται ότι μπορούμε να λάβουμε μέτρα ατομικής προστασίας ώστε να μειωθούν αποτελεσματικά οι κίνδυνοι δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία μας από τη σκόνη.
Όταν οι εξωτερικές συγκεντρώσεις σκόνης είναι αυξημένες:
- Παραμένετέ σε εσωτερικούς χώρους με τα παράθυρα και τις πόρτες κλειστά ώστε να μειώσετε την έκθεσή σας στη σκόνη.
- Αν θα περιοριστείτε σε εσωτερικό χώρο αποφύγετε δραστηριότητες όπως το κάπνισμα, το κάψιμο κεριών και θυμιάματος, και το άναμμα τζακιών. Αυτές οι δραστηριότητες αυξάνουν τους κινδύνους για την υγεία καθώς παράγουν ατμοσφαιρικούς ρύπους στον κλειστό εσωτερικό χώρο που βρισκόμαστε.
- Αποφύγετε τις σωματικές δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, ώστε να μειώσετε την ποσότητα σκόνης που αναπνέετε.
- Λάβετε έγκαιρη ενημέρωση για την πρόβλεψη καθώς και την έναρξη των επεισοδίων ΚΣΕ από τη δωρεάν εφαρμογή του LIFE MEDEA κατεβάζοντάς την στο κινητό σας από αυτό τον σύνδεσμο.
Επόμενα βήματα
Με την ολοκλήρωσή του το έργο LIFE MEDEA θα συνεισφέρει και στη δημιουργία της Εθνικής Στρατηγικής αντιμετώπισης των Καταιγίδων Σκόνης της Ερήμου. Η ανάπτυξη της στρατηγικής αυτής κρίνεται απαραίτητη αφού το υφιστάμενο Εθνικό Σχέδιο Δράσης Ποιότητας Αέρα στην Κύπρο επικεντρώνεται κυρίως στην ανθρωπογενή ρύπανση και δεν καλύπτει ικανοποιητικά το θέμα των καταιγίδων σκόνης.
Το Πρόγραμμα LIFE, το οποίο συγχρηματοδοτεί το έργο LIFE MEDEA, είναι το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα. Το Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα LIFE στην Κύπρο είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος και στόχος του είναι η στήριξη και υποβοήθηση των κυπριακών φορέων, ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά επιτυχίας των κυπριακών προτάσεων και συνεπώς η απορρόφηση της χρηματοδότησης προς όφελος του περιβάλλοντός μας. Μάθετε περισσότερα για αυτό το χρηματοδοτικό εργαλείο στην ιστοσελίδα www.lifecyclamen.com.cy ή τηλεφωνώντας στο 22408926.
