Τον Οκτώβριο του 2017 ξεκίνησε ίσως η μεγαλύτερη Πανευρωπαϊκή Διαδικτυακή Έρευνα σε σχέση με τη χαρτογράφηση της σεξουαλικής ζωής, των κινδύνων και προφυλάξεων των ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και άλλων ανδρών που ελκύονται ή/και κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ), αλλά και της χρήσης υπηρεσιών υγείας από τον συγκεκριμένο πληθυσμό. Η έρευνα διήρκεσε σχεδόν 4 μήνες και ολοκληρώθηκε τέλος Ιανουαρίου 2018.
Η “Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS” (Κίνηση – http://asmCyprus.org) υπήρξε ο επίσημος εταίρος της έρευνας EMIS 2017, ενώ την Επίσημη Αναφορά για την Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε, σε συνεργασία με την Κίνηση, το Εργαστήριο Ιατρικής Στατιστικής, Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, υπό την επιστημονική εποπτεία του Γεώργιου Νικολόπουλου, Επίκουρου Καθηγητή Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας (Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου).
Ευρήματα:
Στην EMIS 2017 συμμετείχαν 307 άτομα από την Κύπρο, με μέσο όρο ηλικίας τα 35 έτη. Οι περισσότεροι ήταν cis άνδρες, ενώ δύο αυτοπροσδιορίστηκαν ως trans άνδρες. Περίπου οι μισοί δήλωσαν κάτοικοι της Λευκωσίας, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία είχε γεννηθεί στην Κύπρο (78,5%). Οι συμμετέχοντες δήλωσαν στην πλειοψηφία τους ότι δεν έχουν κάποια σταθερή σχέση, ενώ μόλις το 20,6% δήλωσε ότι ο κοινωνικός τους περίγυρος τους γνωρίζει ότι ελκύονται από άνδρες. Σημαντικό ποσοστό των συμμετεχόντων είχαν μη-σταθερές σεξουαλικές σχέσεις με άλλους άνδρες τον τελευταίο χρόνο. Το 55% δήλωσε ότι δεν χρησιμοποίησε προφυλακτικό με τουλάχιστον έναν από τους μη-σταθερούς συντρόφους τους, ενώ παρατηρήθηκε πολύ μικρό ποσοστό χρήσης ή προσπάθειας λήψης της PrEP (προληπτική αγωγή πριν την έκθεση στον HIV) μεταξύ 1 – 2,6% αντίστοιχα, που μπορεί να αποτρέψει την HIV λοίμωξη μέχρι και 99%, όταν λαμβάνεται σωστά. Στη συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων (86%), δεν τους έχει μιλήσει κάποιος για την PrEP, ενώ σε όποιους έγινε αυτό ήταν μέσω των Checkpoints. Περίπου 1 στους 3 δεν γνώριζε εάν έχει εμβολιασθεί για Ηπατίτιδα Α ή Β, περίπου 7-8 στους 20 δεν γνωρίζει την ύπαρξη της PEP (προληπτική αγωγή μετά την έκθεση στον HIV) και της PrEP, αντίστοιχα.
Επίσης, 1 στους 5 δεν γνωρίζει ότι ένας άνθρωπος που ζει με τον HIV και βρίσκεται σε αποτελεσματική θεραπεία, με μη-ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, δεν μπορεί να μεταδώσει τον ιό κατά τη διάρκεια της απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής (U=U, δηλαδή “Undetectable=Untransmittable”, δηλαδή “Μη Ανιχνεύσιμος=Μη Μεταδοτικός”).
Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες δήλωσαν ότι είχαν δεχθεί λεκτική βία τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ 1 στους 5 έχει δεχτεί σωματική βία. Από την έρευνα διαφαίνεται ότι ο επιπολασμός του HIV ήταν 12,4%, το ποσοστό σύφιλης 7,8% (1/3 τους τελευταίους 6 μήνες) και βλεννόρροιας 14,7% (1/4 τον τελευταίο χρόνο). Περίπου 1 στους 4 συμμετέχοντες φαίνεται να είχε μέτριο έως σοβαρό επίπεδο άγχους ή/και κατάθλιψης, ενώ οι νεότεροι άνδρες κάτω των 25 ετών ανέφεραν σε μεγαλύτερο ποσοστό σοβαρό επίπεδο άγχους/κατάθλιψης, αυτοκτονικών σκέψεων, πιθανή εξάρτηση από το αλκοόλ και διάγνωση βλεννόρροιας, χλαμυδίων και κονδυλωμάτων.
Συμπεράσματα της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS:
Η έρευνα EMIS 2017 κατέδειξε ότι η συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού των ΑΣΑ, δυστυχώς εξακολουθεί να βιώνει στον τόπο μας συνθήκες που ενισχύουν τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, με αποτέλεσμα να καθίσταται πιο ευάλωτη από άλλους συμπολίτες μας. Ειδικά οι νέοι ΑΣΑ ηλικίας μέχρι 25 ετών, χρήζουν ψυχοκοινωνικής στήριξης ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα πιθανή διάγνωση με Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις, αυτοκτονικές σκέψεις και πιθανή εξάρτηση από το αλκοόλ ή/και άλλες ουσίες.
Η στήριξη υπηρεσιών, δομών και παρεμβάσεων που λειτουργούν ειδικά για τους ΑΣΑ, στο μοντέλο στήριξης ομότιμων (peer-support), επιβάλλεται να συνεχίσει, ώστε οι ΑΣΑ να έχουν περισσότερα θετικά πρότυπα, να ενδυναμωθούν και να στηριχτούν. Η δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τις δημόσιες και ιδιωτικές δομές υγείας, υπηρεσίες στήριξης, απεξάρτησης ή/και μείωσης βλάβης από εξαρτήσεις, πρέπει να συνεχιστεί και να εντατικοποιηθεί, ενώ σημαντικές θα είναι οι παρεμβάσεις σε σχολεία, στο στρατό και σε Πανεπιστήμια, που επικεντρώνονται σε ζητήματα που αφορούν τους ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανσ, Κουήρ, Ιντερσεξ) και γενικότερα για τη σεξουαλική υγεία και πρόληψη.
Σημαντική είναι επίσης και η επίσπευση της πρόσβασης στην PrEP μέσα από το δημόσιο σύστημα υγείας, που απουσιάζει από την εργαλειοθήκη πρόληψης της Κύπρου. Η γνώση και πρόσβαση στην PrEP, την PEP, τη χρήση προφυλακτικού και την τακτική εξέταση για ΣΜΛ, που μαζί αποτελούν τη συνδυαστική πρόληψη, για αποτελεσματική αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, πρέπει να προωθηθούν σε όλο τον πληθυσμό, αλλά ειδικότερα στην κοινωνική ομάδα των ΑΣΑ.
Τέλος, είναι σημαντικό όλος ο πληθυσμός να ενημερωθεί για το επιστημονικά αποδεδειγμένο “U=U” (StopHIVstigma.com), ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το κοινωνικό στίγμα γύρω από τους ανθρώπους που ζουν με τον HIV, όπως και να προωθηθούν τα σημαντικά οφέλη του εμβολιασμού για την Ηπατίτιδα Α και Β, με ταυτόχρονη προώθηση εξετάσεων ανίχνευσης αντισωμάτων και συμπληρωματικού εμβολιασμού σε όσους το επιθυμούν, μέσω του Γεσύ και με ευκολία στην πρόσβαση.
